Ben jij hoogsensitief? Zelftest (Elaine Aron)

Instructies: Beantwoord iedere vraag volgens wat je gevoel je ingeeft. Antwoord met ‘ja’ als het minstens enigszins voor jou opgaat. Antwoord met ‘nee’ als het niet speciaal of helemaal niet voor jou geldt.

1. Ik raak snel overvoerd door sterke zintuiglijke informatie. JA/NEE
2. Ik ben me bewust van subtiele signalen in mijn omgeving. JA/NEE
3. Ik word beïnvloed door de stemming van anderen. JA/NEE
4. Ik ben nogal gevoelig voor pijn. JA/NEE
5. Tijdens drukke dagen merk ik dat ik behoefte heb om me terug te trekken in mijn bed of een donkere kamer of een andere plek waar ik ongestoord alleen kan zijn. JA/NEE
6. Ik ben bijzonder gevoelig voor de effecten van cafeïne. JA/NEE
7. Ik raak gemakkelijk overvoerd door dingen als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes. JA/NEE
8. Ik heb een rijke en complexe innerlijke belevingswereld. JA/NEE
9. Ik voel me niet op mijn gemak bij harde geluiden. JA/NEE
10. Ik kan diep geroerd raken door kunst of muziek. JA/NEE
11. Mijn zenuwstelsel is soms zo uitgeput dat ik even alleen met mezelf moet zijn. JA/NEE
12. Ik ben consciëntieus. JA/NEE
13. Ik schrik gemakkelijk. JA/NEE
14. Ik voel me opgejaagd als ik veel moet doen in korte tijd. JA/NEE
15. Als mensen zich in een fysieke omgeving niet prettig voelen weet ik meestal wat er moet gebeuren om dat te veranderen (door bvb. het licht te dimmen of het meubilair te verplaatsen). JA/NEE
16. Ik raak geïrriteerd als mensen proberen om me te veel dingen tegelijk te laten doen. JA/NEE
17. Ik doe erg mijn best om te voorkomen dat ik fouten maak of dingen vergeet. JA/NEE
18. Ik kijk uit principe niet naar gewelddadige films en tv-programma’s. JA/NEE
19. Ik voel me ongemakkelijk als er veel om me heen gebeurt. JA/NEE
20. Als ik erge honger heb heeft dat een sterke invloed op mijn concentratievermogen of mijn humeur. JA/NEE
21. Veranderingen in mijn leven brengen me van mijn stuk. JA/NEE
22. Ik heb een neus voor delicate geuren, smaken, geluiden en kunstwerken en geniet daarvan. JA/NEE
23. Ik vind het onaangenaam als er veel dingen tegelijk gebeuren. JA/NEE
24. Het vermijden van situaties die mij van streek maken of overbelasten heef bij mij een hoge prioriteit. JA/NEE
25. Ik raak geïrriteerd door intense prikkels, zoals harde geluiden of chaotische taferelen. JA/NEE
26. Als ik met iemand moet wedijveren of er wordt op mijn vingers gekeken, word ik zo nerveus of gespannen dat mijn prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk. JA/NEE
27. Als kind werd ik door mijn ouders of leraren gevoelig of verlegen gevonden. JA/NEE

Instructies voor het scoren van de zelftest voor hoogsensitiviteit: Als je veertien of meer vragen met ‘ja’ hebt beantwoord, ben je waarschijnlijk hoogsensitief. Maar eerlijk gezegd is geen enkele psychologische test zo betrouwbaar dat je je leven erop zou moeten baseren. Psychologen trachten goede vragen te ontwikkelen, en bepalen vervolgens het overgangspunt op basis van de gemiddelde respons. Als je bij minder stellingen ‘ja’ hebt aangegeven, maar ze zijn wel uitzonderlijk waar voor jou, dan sta je wellicht ook in je recht om jezelf hoogsensitief te noemen, vooral als je een man bent.

Vele bronnen van prikkeling (Elaine Aron)

Overprikkeling heeft vele gezichten. Overprikkeling kan worden veroorzaakt door het omgaan met uitersten – hoge intensiteit (bvb. luid, schel, ruw aanvoelend) of zeer lage intensiteit (bvb. subtiele toonhoogteverschillen, subtiele variaties in een patroon). Sommige prikkels kunnen wel een tijdje verdragen worden maar worden overprikkelend als ze te lang voortduren (een autoalarm dat urenlang blijft afgaan, een project waarop je je wekenlang intens moet concentreren). Overprikkeling ten gevolge van complexiteit wordt vaak over het hoofd gezien (bvb. te veel merken om uit te kiezen, iemand die op een druk station tegen je praat terwijl jij op zoek bent naar je trein en een omroepbericht over een perronwijziging probeert op te vangen). Overprikkeling kan ook ontstaan door onbekendheid (bvb. een onbekende ontmoeten, over een nieuw idee lezen) of onverwachtheid (een claxon, een pan die valt). Vaak treden deze allemaal op in omgevingen waarin we ons vrijwel dagelijks bevinden, in de supermarkt of in het openbaar vervoer.

Sociale prikkeling – zoals geobserveerd, geprezen, bekritiseerd, gewaardeerd of lastiggevallen worden – behoort tot de meest intense prikkeling. Mensen zijn sociale dieren die zijn geschapen om elke nuance van gelaatsuitdrukkingen, lichaamshoudingen, spreektoon en fysieke kenmerken zoals leeftijd of lengte alsook de mogelijke betekenis van intonaties op te merken. Een gerespecteerd of geliefd lid van een koppel of groep blijven is van essentieel belang voor de overleving, dus bij ieder mens is een groot deel van de hersenactiviteit gewijd aan het interpreteren van deze signalen, en dat geldt voor sensitieve personen nog sterker. Het ergste is wellicht de intense prikkeling die iemand tegen zijn of haar wil krijgt opgedrongen: een oudere broer of zus die een sensitief kind op de grond drukt of kietelt, of iemand die weigert om muziek zachter te zetten wanneer daarom gevraagd wordt.

Ook prikkeling in het lichaam zelf moet worden verwerkt: honger, spiertrillingen, ongemak dat iemand dwingt om van houding te veranderen. Zelfs als de reactie automatisch is, zoals bij lopen, moeten er evengoed prikkels worden verwerkt, zoals je positie in de ruimte. Als je iets kwijt bent, kun je daarom het beste gaan zitten, tot rust komen en nadenken, in plaats van harder en verwoeder te gaan zoeken. Het sluiten van de ogen kan het prikkelingsniveau aanzienlijk verminderen, en naar een rustige kamer gaan ook. Alleen door zulke maatregelen kunnen de hersenen ophouden te verwerken wat ze zien of horen.